Bebeklerde Kabızlık Neden Olur? Nasıl Geçer?

Bebeklerde Kabızlık Nedir?

Kabızlık, genel olarak haftada 3 kereden az dışkılama yapılması şeklinde tanımlanır. Ancak bu tanım kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Özellikle sadece anne sütü ve mama ile beslenen bebeklerde bağırsak hareketlerinin yavaşlaması kabul edilebilir bir durumdur. Normalde dışkı, bağırsaklardan rahat geçmesi için yumuşak bir kıvama sahiptir. Sindirim ve emilim, büyük çoğunlukla ince bağırsakta gerçekleşir. Dolayısıyla mideden buraya gelen içerik, besin artıkları değil sindirime girmesi gereken besinlerdir. İnce bağırsakta da su emilimi vardır ama asıl su emilimi kalın bağırsaklarda olur. Dışkı, kalın bağırsaklarda bekledikçe su emilimi artar. Bağırsak hareketleri yavaşlarsa dışkı, ince bağırsakta daha fazla zaman geçirir ve normalden fazla su emilimi gerçekleşir. Kabızlık halinde dışkı sertleşir, bağırsaklardan geçişi ve boşaltımı zorlaşır.⁽²⁾

Bebeklerde Kabızlık Neden Olur?

Anne sütü ile beslenen yenidoğan bebekler, ek besinlere geçiş yaptıkları ilk altı aylık dönem boyunca genellikle kabızlık problemi yaşamazlar. Anne sütü oldukça besleyicidir ve bazen bebek vücudu, anne sütünün neredeyse tamamını emip sindirim sisteminden atmak için çok az besin artığı bırakır. Bu durum anne sütü ile beslenen çocukların haftada bir kaka yapmasını normal hale getirir. Ancak bebeğiniz kaka yaparken acı çeker gibi görünüyorsa ve kabız olduğuna dair endişeleriniz varsa mutlaka bir doktora danışmanız gerekir. Bağırsak kaslarının çalışmasını engelleyen hastalıklar ya da sindirim sistemi tıkanıklıkları yenidoğanda kabızlığa neden olabilir ve tedavi edilmesi önemlidir. Ek besin almaya başlayan bebeklerde kabızlık nedenleri şunlar olabilir:

• Bebeğin beslenme programına bağlayıcılığı yüksek, yani bağırsaktaki suyu emerek dışkının geçişini zorlaştıran besinleri yüksek miktarda eklemek (Pirinç, muz, patates, makarna, beyaz ekmek gibi besinler)
• İnek sütü (İnek sütündeki proteinler bebeklerde alerji yaratabilir ve kabızlığa neden olabilir)
• Sıvı özellikle su tüketiminde eksiklik,
• Stres ( seyahat, taşınma, ev içi kavga, yeni bir ortam, bakıcı değişikliği vb. )
• Enfeksiyonlar
• Sindirim sistemi hastalıkları
• Yanlış tuvalet eğitimi (Tuvalette uzun süre beklemek, kakayı tutmak vb.) .(1)(3)

Bebeklerde Kabızlık Belirtisi Nedir?

Yenidoğan bebeklerde bağırsak hareketleri oldukça yavaştır ve kaka sıklıkları haftada bire kadar uzayabilir. Peki, bebeğin kabız olduğu nasıl anlaşılır? Bebeğinizi kaka yaparken izleyebilir ve aşağıda bulunan yenidoğan bebeklerde kabızlık belirtileri olup olmadığını kontrol edebilirsiniz:

• Kaka yaparken aşırı zorlanması, rahatsız hissetmesi ve ağlaması,
• Dışkının sert olması,
• Kanlı ya da siyah dışkı
• İştahsızlık
• Karında şişlik

Bebeklerde kabızlık belirtileri yetişkin belirtilerinden çok da farklı değildir. Ancak bebekler kendilerini ifade edemedikleri için bağırsak hareketlerini kontrol etmeniz kabızlığın tespitinde oldukça önemlidir. Mama ve anne sütüyle beslenen bebekler ek gıdaya geçiş yaptıklarda yaygın olarak kabızlık problemi ile karşılaşır. Bebeklerde kabızlık belirtileri şunlardır:

• Yuvarlak koyun dışkısına benzer dışkı,
• Kaka yapmada zorlanma,
• Kaka yaparken ağlama,
• Sert ve kuru yapıya sahip dışkı,
• Karın bölgesinde şişlik,
• Bezini değiştirme ya da tuvalete çıkma sayısında azalma.

Dışkı sıklığı bebekten bebeğe değişebilir, bu nedenle bebeğinizin normal dışkılama aktivitesini göz önünde bulundurmalısınız. Bebeğiniz, rutin yaşamında günde bir kez kaka yapıyorsa ve son kaka yapmasının üzerinden birkaç gün geçmişse, bu kabızlık belirtisi olabilir.

Yeni yürümeye başlayan çocuklarda kabızlık en sık görülen sindirim sistemi problemlerinden biridir. Yukarıdaki kabızlık belirtilerine ek olarak yeni yürüyen çocukların anüs çevresinde ıkınmaya bağlı olarak yırtılmalar yaşanabilir ve bu yırtılmalar anüs çevresinde kanamaya neden olabilir. Bebeğinizi tuvalet sonrası temizlediğinizde tuvalet kağıdında kana rastlayabilirsiniz. Arıca bebeğiniz kaka sırasında acı hissettiği için tuvalete gitmek istemeyebilir.(4)(5)

Bebeklerde kabızlık belirtilerinin yanı sıra çocuklarda kabızlık belirtileri hakkında da detaylı bilgi için tıklayın.

Bebeklerde Kabızlık Kaç Gün Sürer?

Bebeklerin her biri eşsiz özelliklere sahiptir ve bağırsak hareketleri de kendine özgüdür. Bu bağlamda kaka yapmanın normalliği geniş bir yelpazeye sahiptir. bebeklerin bir kısmı her beslenme sonrası kakalarını yapar bir kısmı ise birkaç günde kaka yapabilir. Bebeğiniz günde 7 kez de, 7 günde bir kez de kaka yapabilir. Yenidoğan bebeklerde kabızlık sorunu yaşanıp yaşanmadığını anlamak için onu izlemeniz oldukça önemlidir. Kaka yaparken ağrı, acı hissetmesi kabızlık yaşandığının en önemli belirtisidir. Bebeklerde kabızlık genellikle kendiliğinden birkaç gün içinde geçer. Eğer kabızlığı normal rutinine göre uzadıysa en kısa sürede doktora danışmanız gerekir. Genellikle 7 ile 10 günün üzerinde kaka yapamama söz konusu ise kabızlıktan söz edilir.(5)(6)

Yenidoğan Bebeklerde Kabızlık Nasıl Geçer?

Yenidoğan bebeklerde kabızlık nadir görülen bir durum olduğu için altta yatan sebep iyi araştırılmalıdır. 6 aylıktan küçük bebeklerde kabızlık görülmesi halinde mutlaka doktora gidilmesi gerekir. Bebeklerin ek besine başladıkları dönemde kabızlık oranında artış gözlenebilir. 6 aylık bebeklerde kabızlık için aşağıdaki ipuçlarından faydalanabilirsiniz:

• Bebeğinizi anne sütü ile besliyorsanız anne sütü vermeye devam edebilirsiniz. Ek olarak mama kullanıyorsa mama ve su içeriğini doğru ölçtüğünüzden emin olun.
• Bağırsak hareketlerini artırmak için bebeğinizin karnına hafif masajlar yapabilir, ayaklarını ileri geri doğru nazikçe hareket ettirebilirsiniz.

8 aylık bebeklerde kabızlık için aşağıdaki önerileri dikkate alabilirsiniz:

• Bebeğinizin günlük beslenme programına su ekleyin. Ancak suyu önceden kaynatıp ılık bir şekilde vermeyi unutmayın.
• Bebeğinize ılık su banyoları hazırlayın ve bağırsak hareketlerini artırmak için karnına masaj yapın ve ayaklarını yumuşak bir şekilde ileri geri hareket ettirin.
• Ara öğünlere posalı meyve püreleri ekleyebilirsiniz. Örneğin haşlanmış kuru kayısı ya da kuru erik gibi meyvelerin suyu bağırsakları hareketlendirebilir.

1.5 Aylık Bebeklerde Kabızlık Nasıl Giderilir?

1.5 aylık bebeklerde kabızlık tedavisi için mutlaka doktora gidilmesi gerekir. Aşağıdaki uygulamalar ile bebeğinizin rahatlamasını sağlayabilirsiniz:

• Bağırsak hareketlerini hızlandırmak ve bebeğinizi sakinleştirmek için ılık banyo hazırlayın.
• Bebeğinizin karnına saat yönünde dairesel hareketlere hafif masajlar yapın. Göbek deliğinden dışa doğru hafifçe bastırarak daireler çizin.
• Bebeğinizi yatağına sırt üstü yatırın ve bacaklarını bisiklet hareketi yapacak şekilde nazikçe ileri-geri hareket ettirin.
• Doktor tavsiyesi olmadan dışkı yumuşatıcı herhangi bir ilaç vermekten kaçının.
• Bebeği emzirmeye devam edin. 1.5 aylık bebeğin sıvı ihtiyacı yalnızca anne sütü ya da mamadan karşılanabilir. Günde en az 900 ml anne sütü veya mama aldığından emin olun.

1 Yaş Bebeklerde Kabızlık Nasıl Giderilir?

1 yaş bebeklerde kabızlığın tedavisi için normal beslenme programına ek olarak su ve elma, kuru erik veya armut suyu verebilirsiniz. Bu meyveler doğal müshil görevi üstlenen sorbitol içerir ve bağırsak hareketlerinin hızlanmasına yardımcı olur. Ancak düşük miktarlarda meyve suyu ve su vermeye başlamalısınız. Önce 60-120 ml gibi miktarlarda azar azar bebeğe vermelisiniz. Ardından kakanın durumuna göre miktarı artırıp azaltmaya karar verebilirsiniz.

2 Yaş Bebeklerde Kabızlık Nasıl Giderilir?

2 yaş, bebeklerde kabızlığın en sık görüldüğü dönemdir. Yürümeye başladıkları bu dönemde dışkı geçişini kolaylaştırmak için dışkının yumuşamasını sağlayan yüksek lifli besinler ve sıvı tüketimini artırabilirsiniz. Kuru erik, armut gibi doğal sorbitol içeren meyveler ve brokoli, bezelye gibi yüksek lifli sebzeleri diyetine ekleyebilirsiniz. Ayrıca kuru fasulye, nohut gibi kuru baklagiller ve tam tahıllı ekmekleri tüketmesini sağlayabilirsiniz. Günlük fiziksel aktivitesini artırmak için yürüyüşe çıkarabilir; ip atlama, top oynama gibi aktivitelerini destekleyebilirsiniz. Tuvalet alışkanlığı kazanması için gün içinde düzenli olarak özellikle yemek sonrası tuvaleti kullanmaya teşvik edebilirsiniz. Kabızlığın geçmediği durumlarda doktor önerisiyle dışkı yumuşatıcı ilaçlar kullanabilirsiniz.(1)(7)(8) 

Bebeklerde Kabızlığa Ne İyi Gelir?

Bebeklerde kabızlığın önlenmesinde en önemli faktör diyetidir. Diyetinden aşağıdaki bebeklerde kabızlık yapan yiyecekler çıkarılmalıdır:

• Muz, patates
• Süt ve peynir, yoğurt gibi süt ürünleri
• Pirinç, beyaz ekmek, makarna gibi düşük posalı besinler(9)

Bebeğiniz kabız olduğunda rahatlamasını sağlayacak aşağıdaki küçük ipuçlarından yardım alabilirsiniz:

• Fiziksel aktivitesini artırın; bebeğiniz yürümeye başladıysa gün içinde ufak yürüyüşlere çıkabilir ev içinde ise onunla top oynayabilir, hareket etmesini sağlayabilirsiniz. Bebeğiniz henüz yürümeye başlamadıysa karnına hafif masajlar yapabilir ve ayaklarını ileri geri hareket ettirebilirsiniz.
• Bol sıvı tüketmesini sağlayın; günlük sıvı miktarını artırmak için elma, armut ya da mango suyu hazırlayabilirsiniz. Pirinç çorbası, mercimek çorbası gibi taneli çorbalar hazırlayabilirsiniz.
• Bebeğin karın kaslarının gevşemesi ve ıkınma işlevini daha rahat yapabilmesi için ılık banyo yaptırabilirsiniz.
• Bebeğinizin beslenme programına yüksek lif içeriğine sahip sebze ve meyveler ekleyebilirsiniz. Elma, armut, kayısı, şeftali, erik, brokoli, ıspanak ile tam tahıllı ekmek ya da kepekli tahıllar tüketmesine yardımcı olabilirsiniz. (10)

Bebeklerde Kabızlığın Geçmemesi Durumunda Ne Yapılmalıdır?

Bebeklerde kabızlığın geçmemesi durumunda doktor tarafından kapsamlı bir muayene ve bazı testler yapılabilir. Bu testler şunlardır:

• Karın ultrasonu: Bağırsaklarda herhangi bir tıkanıklık olup olmadığı tespit edilir.
• Anorektal manometri veya motilite testi: Bebeğin dışkı çıkarmak için kullandığı kasların koordinasyonunu ölçmek için yapılır.
• Rektal biyopsi: Sinir hücrelerinin normal çalışıp çalışmadığının anlaşılması rektumun astarından küçük bir doku örneği alınır.

Yapılan testler sonucunda doktorunuz bebeğinizin tedavisini planlar. Eğer kabızlığa neden olan bir hastalık söz konusu ise öncelikle hastalığın tedavisi sağlanır. (11) Ayrıca kabızlığın tam tersi olan ishal neden olur diye merak ediyorsanız içeriğimizi okuyabilir, bilgi edinebilirsiniz. 

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.